Hoe plakt bandenplak het best?

Net als de meeste Nederlanders heb ik de kunst van het bandenplakken via-via opgedaan - van mijn vader, van vrienden, en van toevallige bijstaanders met commentaar op mijn techniek. De laatste paar keren wringt het een beetje: ik heb niet het gevoel dat ik echt goed snap wat ik aan het doen ben.

Om maar iets te noemen: hoe lang laat je de lijm drogen voordat je de plakker erop doet? Moet het nog nat zijn, of juist niet? Ik heb 'tien minuten' gelezen op fiets.nl, maar ook 'zeker drie minuten' of zelfs niets. Wat gebeurt er precies tussen band, lijm, en plakkertje? Ik heb het gevoel dat het oranje materiaal aan de plakkant van het plakkertje belangrijk is, maar ik weet niet precies hoe. De lijm wordt vaak solutie genoemd, wat een vorm van oplossen suggereert, maar wat gebeurt er precies? Ik weet het niet, en werd van het internet ook niet wijzer.

Dus werd het tijd voor experimenten. Irene heeft op mijn verzoek een fietsenmaker lief aangekeken en een oude binnenband geregeld: genoeg materiaal dus. Vandaag: wat voor lijmprotocol zorgt voor de beste hechting?

Experiment 1: vijf verschillende droogtijden, van 0 tot 180 seconden (toen had ik de 'tien minuten' nog niet gelezen). Verdere details: ik heb de plekken opgeschuurd en met keukenpapier schoongeveegd; geen verdere ontvetting. De lijm (Simson, nieuw gekocht) heb ik met de spuitmond van de tube zo goed mogelijk dun uitgesmeerd. De plakkers waren ronde stukken geknipt uit Simsonvellen. Dit zijn de bevindingen:  

• Ik heb gekeken of de oranje laag goed is uitgelopen en aan de band bleef hangen, wanneer je aan de plakker trekt. Dit lijkt goed te werken zolang de lijm er droog uitziet wanneer je het plakkertje erop doet; dat was het geval bij 60 seconden of meer wachttijd.
• Ik heb na tien minuten gekeken hoe makkelijk de plakkers eraf te trekken waren. Dat viel me tegen - alle vijf waren zonder probleem eraf te halen, en ik merkte geen verschil tussen de vijf. 

Ik was verbaasd dat alle plakkers er zo makkelijk vanaf kwamen. Dat leek me niet goed (maar zie hieronder). Experiment 2 was daarom om vier verschillende schoonmaakmethoden te vergelijken: alleen schuren, schuren en afvegen (hetzelfde als Experiment 1), schuren en met spiritus afvegen, en schuren en met terpentine afvegen (ik realiseer me nu dat ik ook 'niets doen' als protocol had moeten proberen - wijsheid achteraf). Verder 60 seconden droogtijd.

• De band ziet er verschillend uit na de vier behandelingen: afvegen na schuren geeft uiteraard een gladder oppervlak, maar terpentine lijkt de band enigszins op te lossen - er blijft een zwart residu achter op het keukenpapiertje, en de band blijft donker zwart achter. 
• De vraag was of er verschil in hechting was tussen de schoonmaakvormen. Dat was er zeker: bij spiritus en terpentine moest ik meer kracht gebruiken om de plakker eraf te trekken, en bleef er meer plakresidu (en zelfs wat oranje materiaal) achter op de band. 

Zelfs bij terpentine en spiritus vond ik de hechting nog onder de maat, maar ik begon me nu wel afte vragen of mijn inschatting van hechtingskwaliteit wel goed was. (Antwoord: ik weet het nog steeds niet). De verdere experimenten hadden allemaal als doel om andere variabelen te proberen.

Experiment 3: Variabele droogtijd, van nul tot 120 minuten; schuren, terpentine, 60 seconden droogtijd. Resultaat: geen enkel verschil.

Experiment 4: De lijmvrije pleisters 'BBB Leakfix': deze plak je direct op de geschuurde band, zonder lijm. Resultaat: er is een vergelijkbare laag als de oranje laag van Simson (maar zwart), die ook zacht wordt en hecht; maar de plakker is er net zo makkelijk vanaf te trekken.



Experiment 5: De voorverpakte plakkers van Simson, met een aflopende oranje laag. Verder terpentine, 60 seconden. Resultaat: geen verschil, al moest ik de band plus plakker doorknippen om goed aan de plakker te kunnen trekken: de gladde aansluiting zorgt wel voor verminderde 'pulk'-mogelijkheden, wat waarschijnlijk goed is.

Experiment 6: Iemand suggereerde om honderd hamerslagen op de plakker te geven (het argument is dat vulcanisatie een fysico-chemico-mechanisch proces is, dat het beter doet bij mechanische manipulatie en hogere temperatuur, en hamerslagen helpen bij beide). Daarom: twee plakkers, één met honderd hamerslagen, de ander zonder, verder hetzelfde protocol. Resultaat: geen verschil.

Experiment 7: Is temperatuur dan belangrijk? Meteen na plakken 20 minuten op 160 graden Celcius. Resultaat: dit was de best vastzittende plakker van allemaal. Nog steeds was het eraf te halen, maar het koste deze keer echt moeite.

Conclusie: Wat hebben we hiervan geleerd?

• Misschien is het niet zo erg dat je een plakkertje er makkelijk af kunt trekken wanneer hij net geplakt is; misschien verandert dat namelijk over de dagen en weken erna, mogelijk ook vanwege de mechanische belasting in het wiel.
• De volgende keer dat ik een bestaande binnenband met plakkers buiten de velg heb, zal ik kijken of die (oude) plakkers er niet zo makkelijk vanaf komen. 
• Hoe zouden we de theorie van het langzaam verder 'garen' kunnen testen? Sommige van onze fietsen hebben een erg makkelijk demonteerbaar voorwiel. Misschien een keer een serie plakkers op plakken, en ze dan één voor één over de weken eraf trekken ... ?